در شماره پیشین خبرنامه با ساختار کلی بحث در مقاله، نحوه اشاره به نتایج اصلی و حمایت ازفرضیات آشنا شدید. در این شماره از خبرنامه به ادامه قسمت بحث می پردازیم.
آیا محدودیتهای پژوهش خود را ذکر کنیم؟
ذکر محدودیتهای پژوهش، می‌تواند داور مقاله را از قبل خلع سلاح کند. این کار نشان خواهد داد که شما از محدودیتهای اجرایی، مالی و امکانات باخبر هستید و با وجود این محدودیتها تحقیق را به انجام رسانده، ادعایی ندارید. هر چند در اشاره به محدودیتها نباید آنقدر افراط کرد که در ذهن خواننده این سوال شکل گیرد که چرا این پژوهشگر با وجود این همه محدودیت که بر کیفیت پژوهش اثر منفی داشته، دست به انجام چنین کاری زده است.
در بخش بحثِ مقالاتی که براساس نتایج حاصل از یک کارآزمایی بالینی نوشته می‌شوند، لازم است به منابع ایجاد کننده تورش و بی‌دقتی اشاره کنید. این اقدام نه تنها موجب کاهش اعتبار پژوهش نمی‌شود، بلکه خواننده را آگاه می‌کند که پژوهشگر به تورشهای احتمالی واقف بوده است.
مقایسه پژوهش فعلی و سایر پژوهشها
مقایسه دقیق پژوهش حاضر با سایر پژوهشهایی که در گذشته صورت گرفته، بخش عمده‌ای از بحث را به خود اختصاص می‌دهد. البته این مقایسه نباید به یک « بررسی متون مجدد » تبدیل شود. « مقایسه روشهای قبلی و فعلی » جزء مهمترین قسمتهاست؛ چرا که رسیدن از فرضیات به نتایج، مبتنی بر روش تحقیق می‌باشد. اما در این مقایسه نباید بگونه‌ای عمل کنید که روش فعلی را به صورت مطلق جامع و کامل جلوه دهید، زیرا هیچ روشی خالی از عیب و ایراد نیست.
ذکر مزیتهای پژوهش حاضر و نتیجه گیری
ذکر مزیتهای حاصل از پژوهش و کاربردهای تئوری و عملی آن از تاثیرگذارترین بخشهای بحث است که به عنوان نتیجه‌گیری در پـایـان آن (معمولاً پـاراگـراف آخر) ارایه می‌شود. بسیاری از مجلات با در نظر گرفتن بخش جداگانه ای با عنوان «نتیجه گیری»، از نویسنده می خواهند پیام نهایی مقاله را در این قسمت بیان نماید. خوانندگان مقالات علمی دنبال نتیجه‌گیریهای محکم،استوار و تایید شده با واقعیت می‌گردند، لذا نتیجه‌گیری باید واضح بیان گردد.
ایده هایی برای انجام مطالعات بیشتر مطرح کنید
در انتهای بحث باید دقیقاً اشاره کنید که به چه تحقیقاتی در این زمینه نیاز است و صرفاً اینکه بگویید باید مطالعات گسترده‌تری در این زمینه صورت گیرد، کافی نیست. توصیه‌ها و پیشنهاداتی که ارایه می‌شود باید روشن، منطقی و دارای ضرورت لازم باشد تا مخاطبین بدانند واقعاً کدام بخشها نیاز به بررسی و پژوهش دقیق‌تر دارد.
زمان فعل‌ها چگونه باشند؟
بحث در برخی قسمتها به زمان حال ساده و در برخی دیگر به زمان گذشته ساده نوشته می‌شود. یافته های پژوهش خود و یافته های حاصل از مطالعات دیگری که هنوز ابتدایی بوده یا با مطالعه شما مورد شک واقع می‌شوند را با زمان گذشته ساده ارایه کنید. نتایج حاصل از مطالعات گذشته که بخوبی شناخته شده و مورد تایید همگان هستند و نیز تفسیر نتایج پژوهش خود را با زمان حال ساده بیان نمایید.
اشکالات شایع
– نویسنده نباید به هنگام مقایسه پژوهش خود و دیگران، انتقاداتی مشروح، طولانی، بی‌پایه و اساس و یا از روی غرض ورزی و با زبان توهین‌آمیز نسبت به مطالعات گذشته ابراز دارد. به عبارت دیگر به مطالعات دیگران حمله نکنید.
– این ادعا که روش شما، اصلاحیه ای است بر روشهای گذشته باید با احتیاط صورت گیرد. چنانچه نتایج پژوهش حاضر هنوز به مرحله‌ای از تکامل و ثبات نرسیده است که بتوان راجع‌به آن با قاطعیت سخن گفت، از ادعای برتری آن نسبت به سایر پژوهشها و اینکه مطالعه شما اولین پژوهشی است که به این نتیجه دست یافته، خودداری کنید؛ در غیر این صورت، بهانه محکمی بدست داوران داده اید تا از مطالعه شما خرده بگیرند.
– در بررسی متون، ذکر پژوهشهای مرتبط، صرف نظر از اینکه با عقاید و یافته های شما موافق یا مخالف باشند، ضروری است.
– از این ادعا که براساس پژوهش شما و پیشنهادهایی که ارایه کرده‌اید فوائد اقتصادی بزرگی عاید خواهد شد پرهیز نمایید؛ مگر آنکه توانسته باشید با جمع‌آوری داده‌های دقیق مالی و تجزیه و تحلیل صحیح، این ادعا را ثابت کنید.
– روش تحقیق مبتنی بر انجام یکسری آزمایشها است که لزوماً خالی از نقص نیستند؛ بنابراین در پایان بحث نگویید فرضیات « به اثبات رسید یا نرسید » و یا فرضیات ما « صحیح یا غلط بود ». استفاده از کلماتی همچون « یافته‌ها حاکی از آن است که … » یا « داده‌ها از این فرضیه حمایت می کنند که … » یا « داده‌ها نشان می‌دهند که … » مناسب‌تر است.
– بحث جایی برای «بررسی متون مجدد » نیست.
– نتایج غیر قابل انتظار و استثنایی را مخفی نکنید؛ آنها بسیار مفید هستند. ضمن اینکه نباید اشاره به موضوعات اصلی و اساسی حاصل از پژوهش را حین بیان انبوهی از اطلاعات از قلم بیاندازید.
