مهمترین بخش طراحی و آماده‌سازی یک پرسشنامه تحقیقاتی، تعیین پایائی و روائی یک پرسشنامه است. قبل از ارائه و توصیف روشهای تعیین دو شاخص فوق، باید تعریفی کار‌بردی از دو شاخص ارائه نمود.
پایائی یک پرسشنامه عبارت است از اخذ پاسخ‌هایی مشابه به سوالات یک پرسشنامه از یک فرد یا یک گروه همسان در نوبتهای مختلف بر این مبنا، اگر فرد یا گروهی همسان، در دو یا چند نوبت، پاسخهای ضد و نقیضی به سوالات پرسشنامه مورد مطالعه بدهند، در این صورت پایائی پرسشنامه زیر سوال خواهد رفت.
روائی یک پرسشنامه عبارت است از ارائه پاسخهای قابل انتظار به سوالات که نشانگر شفافیت، وضوح و ساختار صحیح سوالات ارائه شده است.
ارزیابی پایائی و روائی سوالات یک پرسشنامه به روشهای گوناگون امکان‌پذیر است.
ارزیابی پایائی پرسشنامه:
همانگونه که می‌دانیم، یک پرسشنامه مشتمل بر مجموعه سوالاتی است که لزوما در ساختار یک پرسشنامه به نحوی ترتیب‌بندی و اولویت‌بندی می‌گردند که ذهن پاسخ‌گو به سوالات را در جهت نیل به اهداف پژوهشی محقق سازماندهی کنند. به عبارت دیگر یک پرسشنامه باید دارای ساختاری نظام‌بند و الگوئی هدایت شده باشد ئ یا به عبارت بهتر، قدرت تفکیک بالائی داشته باشد. به عبارت دیگر، نه تنها قالب کلی پرسشنامه باید اهداف پژوهشگر را تأمین نماید، بلکه تعبیر سوالات باید به گونه‌ای باشد که لزوم بیان آن سوال و گزینه‌های آنرا نشان دهد. در این صورت می‌گوئیم پرسشنامه دارای پایائی قابل قبول است. هم‌چنین در این صورت است که می‌توانیم بگوئیم که انتظار داریم پاسخهای فرد به نوبتهای متفاوت به یک پرسشنامه، متناسب با اهداف محقق است.
در شماره آتی خبرنامه الکترونیک فرزان در مورد روشهای متدولوژیک و آماری تعیین پایائی پرسشنامه صحبت خواهیم نمود.
